از نشانه‌ها و نمادهای توسعه و پیشرفت، فراگیری و رشد علم و دانش است. مراکز علمی و آموزشی همچون مکتب‌خانه‌ها و مدارس و حضور عالمان و دانشمندان متعدد در شهرها از عوامل تأثیرگذار بود به طوری که برخی از شهرها شهره آفاق گردید. اصفهان از مراکز علمی و آموزشی در ادوار مختلف ایران اسلامی به شمار می‌رفت و بنای مدارس نظامیه در این شهر گویای امر است. سیر و روند تحول مدارس و مراکز آموزشی در ایران در طول قرون متمادی با تغییرات آرام و نامحسوس که آن نیز وابسته به فرق مذهبی بود، تداوم یافت.
در دوره قاجار زندگی ایرانیان به مرور زمان با توجه به حضور و مراودات گستردۀ ایرانیان با اروپائیان، سبب آشنایی با مظاهر تمدنی گردید. یکی از این مظاهر تمدنی تغییر در نحوۀ آموزش و تربیت افراد جامعه در مدارس بود. حضور ارامنه در اصفهان و ارتباط آنان با اروپائیان از عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری مدارس به سبک نوین در اصفهان بود. ارامنۀ جلفای اصفهان در دوره حاکمیت ظل‌السلطان در اصفهان با بهره‌وری از حمایت های مالی و حضوری حاکم اصفهان برخوردار شدند و به گسترش مدارس و در کنار آن توسعه علم و فرهنگ ارمنی پرداختند. معروف‌ترین این مدارس، مدرسۀ بروس به ریاست مستر بروس بود که پس از افتتاح مدرسه در سال 1292 ه.ق. با اجازۀ ظل السلطان به نام مدرسۀ مسعودیه معروف گردید. محصلان در این مدرسه به فراگیری علوم زبان فارسی، ارمنی و انگلیسی، نحو و صرف، تاریخ و جغرافیا، حساب عمومی، جبر و مقابله، هندسه و حکمت طبیعی و علم هئیت و ورزش ژیمناستیک روزانه یک ساعت مشغول بودند. جمع دانش آموزان این مدرسه به سال 1296 ه.ق 149 پسر و 51 نفر از دختران ارامنه بودند. دختران در ساختمانی جداگانه به تحصیل علومی همانند زیان ارمنی و انگلیسی، جغرافیا، حساب، خیاطی و بافندگی در زمینه‌های جوراب بافی و شبکه دوختن می‌پرداختند.
از دیگر مدارس ارامنه اصفهان در حاکمیت ظل‌السلطان که مورد بازدید و حمایت مالی او قرار گرفت، مدرسه پادریان کاتولیک بود. در سال 1296 ه.ق. با کمک ظل السلطان به ساختمان جدیدالاحداث با نام جرجیس نقل مکان کرد. دانش آموزان در این مدرسه به فراگیری علومی همانند جغرافیا، حساب، تاریخ، زبان ارمنی و انگلیسی، صرف و نحو و قواعد مذهب مسیحیان می‌پرداختند.
(رجایی،عبدالمهدی، تاریخ اجنماعی اصفهان در عصر ظل‌السلطان 1383: 164- 165)