اسناد برجای مانده در طول تاریخ گاه نمایانگر وضعیت تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... دربردارندۀ بخشی از وقایع یک منطقه یا یک کشور هستند. اسنادی که در رفع ابهامات تاریخی و شناخت بهتر گذشته و گذشتگان نقش حیاتی و مهمی را بر عهده دارد. بخشی از این اسناد نتیجۀ سالیان مدید استقرار و اسکان سفرا و کنسول‌گران کشورهای متعدد اروپایی در ایران است. این اسناد و نوشته‌ها در قالب گزارش‌ها، خاطره‌ها، سفرنامه‌ و یا نگارش آثار در زمینۀ تاریخ یا جغرافیایی است.
الکساندر خودزکو از جمله کنسول‌های دولت روس در ایران در دهۀ 1830 م، دوره محمد شاه قاجار است. خودزکو به مدت 4 سال در گیلان مقیم و به فعالیت‌های سیاسی- اداری و در کنار آن به امور پژوهشی پرداخت. علاقمندی به مطالعه و پژوهش بر روی آداب و سنن تاریخ و هویت مردم گیلان منتج به نگارش آثاری همانند" سرزمین گیلان" و "ترانه های محلی ساکنان کرانه های دریای خزر" که به فارسی نیز ترجمه شده است. آثار خودزکو با توجه به آن‌که مربوط به یک محدودۀ جغرافیایی مشخص -گیلان- است در حوزۀ تاریخ محلی قرار گرفته و در آَشنایی با اوضاع تاریخی و اجتماعی گیلان در زمان حضور نویسنده حایز اهمیت است. علاوه بر این او پس از کناره‌گیری از سیاست هم‌چنان به فعالیت‌های علمی خویش تا سال 1881م.، زمان وفات خویش در پاریس ادامه داد.
نامه‌های گیلان یکی از آثار مهم در تاریخ گیلان در دهۀ 1830 م. به شمار می‌رود و محتوای کتاب همان‌گونه که از نام اثر بر می‌آید مکاتبات اهالی گیلان در زمان تصدی منصب کنسولگری خودزکو در گیلان است. نامه‌ها از سویی افراد با موقعیت‌های مختلف اجتماعی در گیلان به نگارش درآمده لذا جنبه‎های مختلف و متعددی از تاریخ گیلان در آن دوره را بازگو کرده است. در برخی از نامه‌ها مراودات سیاسی و دوستی، درخواست کمک و یاری، مطالبات مالی و اقتصادی اتباع ایرانی به دول روس بیان شده است. نامه ها برخی مختصر و در چند خط نگارش شده و برخی دیگر طولانی است و در پای برخی مهر و امضاء شده و برخی به دلیل آنکه مشکلی پیش نیاید از سوی نگارنده مهر نشده است و در نامه نیز ذکر شده است.
در نامه 182 چنین نوشته شده:" نوشته[ای] که باید به خصوص تنخواه قبله گاهی سلیمان خان سرکار صاحب به بروسکی صاحب بنویسند نوشته بدهید بیاورند که آدم ما معطل است و کاغذی که به جهت وزیر مختار نوشته شده بود شما به نظر صاحب رسانده‌اید البته او را هم بدهید بیاورند. والسلام"( خودزکو، 1392: 338).
در راستای بازخوانی نامه‌ها و تحشیه نویسی، ابتدا رونوشتی کامل از نامه‌ها تهیه شد و در اختیار فریدون نوزاد قرار گرفت که 172 برگ آن توسط ایشان آماده شد و مابقی کار را علی امیری انجام داد و در سال 1392 توسط انتشارات ایلیا در رشت به تعداد 362 صفحه به همراه تصویری از برخی نامه‌ها و فهرست اعلام و حاوی 190نامه به زیور چاپ آراسته گردید.