به دلیـل موقعیت ممتاز و درخشان نیشابور در شرق مملکت‌ اسلامی در طی‌ سده‌های نخست هجری و نقش‌ مـحوری‌ این‌ شهر در تحولات سـیاسی،اجـتماعی،اقتصادی و فرهنگی منطقه، چندان خلاف انتظار نمی‌نماید که در اکثر منابع این دوره،نام‌ و نشانی از آن بیابیم.
منابعی که در آنها از نیشابور سخن‌ به میان آمده قابل تقسیم‌ به چهار دستهء عمده‌اند اما از آنجا کـه حوزهء بحث این مقاله،تاریخ‌ میانه ایران را دربر می‌گیرد،تأکید بر منابعی که در فاصله قرون اول‌‌ تا‌ هفتم هجری به رشته تحریر در آمده‌اند.این منابع عبارتند از:
1-منابع تاریخی:
مشتمل بر تواریخ عـمومی،تـواریخ محلی،منابع دست‌ اول تاریخی مربوط به سلسله‌های مختلف تاریخ ایران.
2-منابع‌ جغرافیایی‌:
مقصود کتابهای مسالک و ممالک می‌باشند.مسالک و ممالک کتابهایی هستند که موضوع آنها به علم جغرافیا مربوط بوده و از هـمان قـرون اولیه اسلامی توسط جغرافیا نگاران مسلمان‌ نگارش یافته‌اند.آثار‌ گران‌ بهای اصطخری،ابن حوقل و مقدسی‌ بدن تردید جزو بهترین و جامع‌ترین مسالک و ممالک‌ها به‌ شمار رفته،مبین اوج جغرافی نویسی مـسلمانان در قـرن چهارم‌ هجری هستند.از جمله مباحث قابل‌ بررسی‌ در‌ این منابع می‌توان‌ به مسائل‌ شهری‌،راهها‌،مسافت‌های میان شهرهای آن زمان، منزلگاههای بین راهی و لهجه‌های رایج بین سکنه شهرهای‌ مختلف...اشاره نـمود.

برای مطالعه این مقاله فایل پیوست را دانلود نمایید